Ewolucja i wyzwania współczesnego prawa cywilnego i handlowego

Zakres badań

Przedmiotowy projekt naukowo-badawczy obejmował badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne i teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o  podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne – w szczególności obejmując badania dotyczące prawa cywilnego i  handlowego oraz ich współczesnych problemów, wyzwań i perspektyw.

Nasze analizy w ramach badań podstawowych obejmowały m.in.:

• Prawne środki ochrony prawa do wizerunku w Polsce i Niemczech na tle Konwencji o  ochronie praw człowieka i podstawowych wolności: Wspólnie wraz z uczestniczkami projektu naukowo-badawczego przeanalizowaliśmy współczesne wyzwania związane z ochroną wizerunku w erze cyfrowej i mediów społecznościowych, w tym problematykę deepfake’ów, oraz regulacje prawne w  prawie polskim i niemieckim, z  uwzględnieniem wybranych postanowień Konwencji o ochronie praw człowieka. Podkreśliliśmy zarazem potrzebę działań legislacyjnych w celu skuteczniejszej ochrony w  przestrzeni internetowej.

• Dobra osobiste nasciturusa i środki ich ochrony w polskim systemie prawnym: Zgłębiliśmy zagadnienie prawne związane z ochroną najwrażliwszych jednostek w  świetle najnowszych postępów w medycynie. Przeanalizowaliśmy, w jaki sposób polski system prawny chroni dobra osobiste dziecka poczętego, które jeszcze się nie urodziło. Szczególną uwagę zwróciliśmy na trudności legislacyjne wynikające z  postępu naukowego, w szczególności postępu  medycznego, które wymagają ciągłego dostosowywania norm prawnych do nieustannie zmieniających się realiów życia społecznego.

• Czy w Polsce potrzebny jest nowy kodeks cywilny i kodeks rodzinny: Rozważyliśmy argumenty za i przeciw rekodyfikacji polskiego prawa prywatnego (prawa cywilnego i  rodzinnego). Zbadaliśmy tendencje harmonizacyjne prawa w Unii Europejskiej oraz rolę stabilności prawa w kontekście jego inflacji. Analiza wykazała, że rosnąca liczba nowelizacji i brak spójności w prawie może prowadzić do jego deprecjacji, co z kolei rodzi potrzebę głębszej i  bardziej kompleksowej reformy.

• Wykładnię oświadczeń woli stron umowy o roboty budowlane: Podjęliśmy analizę praktycznych problemów związanych z interpretacją przepisów prawnych dotyczących umów o roboty budowlane. Zwróciliśmy uwagę na rolę zasad współżycia społecznego, zwyczajów i zasad swobody umów w  wypełnianiu luk w tych umowach. Precyzyjna i  kompleksowa wykładnia postanowień przedmiotowych umów jest kluczowa dla uniknięcia sporów sądowych i zapewnienia należytego wykonania zobowiązań, a luki w rzeczonych umowach często wypełniane są na podstawie ogólnych zasad prawa cywilnego.

• Pluralizm innowacji dla osób z niepełnosprawnościami: Wskazaliśmy na zbyt zachowawcze zmiany w polskim porządku prawnym na rzecz osób z  niepełnosprawnościami. Podkreśliliśmy, że obowiązujące przepisy prawa częstokroć nie nadążają za dynamicznym rozwojem nowoczesnych technologii, co ogranicza dostęp do innowacyjnych rozwiązań, które mogłyby realnie poprawić jakość życia osób z niepełnosprawnościami.

• Arbitraż – czy nadal jest taki korzystny?: Przedstawiliśmy zalety arbitrażu jako alternatywnej metody rozwiązywania sporów zarówno dla stron, jak i wymiaru sprawiedliwości. Analiza porównawcza arbitrażu na gruncie prawa polskiego i  amerykańskiego uwypukliła jego dobrowolny charakter. Doszliśmy do przekonania, że szybkość i  poufność postępowania arbitrażowego, jak również możliwość wyboru arbitrów o  specjalistycznej wiedzy, wciąż czynią go atrakcyjną alternatywą, mimo pewnych kosztów z nim związanych.

• Nieskuteczność procedury cywilnej wobec alternatywnych metod rozwiązywania sporów: Omówiliśmy liczne problemy proceduralne, które ograniczają stosowanie pozasądowych metod rozwiązywania konfliktów, takich jak mediacje rodzinne, pomimo ich niewątpliwego znaczenia społecznego. Badanie wykazało, że brak odpowiednich zachęt prawnych i świadomości społecznej sprawia, że metody te są wciąż marginalne, co prowadzi do przeciążenia sądów i wydłużenia postępowań. 

Projekt obejmował również badania aplikacyjne (stosowane) rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy i nowych umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług, lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.

Uczestnicy projektu naukowo-badawczego

W ramach realizacji projektu naukowo-badawczego pragniemy złożyć najserdeczniejsze podziękowania wszystkim badaczom, którzy wnieśli swój cenny wkład w jego powstanie i  rozwój. Ich zaangażowanie, wiedza oraz determinacja były kluczowe dla osiągnięcia zamierzonych rezultatów.

Poniżej prezentujemy listę Uczestniczek i Uczestników, którzy aktywnie brali udział w poszczególnych etapach prac badawczych:

1. mgr Bochenek Katarzyna

2. dr Damasiewicz Agnieszka

3. mgr Florecka Joanna

4. mgr Konieczna Marta

5. Kopyś Magdalena

6. dr Koschel-Sturzbecher Agata

7. mgr Kowalczyk Wojciech

8. dr Lubelska-Sazanów Małgorzata

9. dr Szwiec Julia

10. prof. AWSB, dr hab. Wilk Anna

Potwierdzenie efektów badań

Efekty prowadzonych badań projektu naukowo-badawczego zostały opublikowane w formie monografii naukowej pt.: "Prawo cywilne i handlowe. Problemy, wyzwania, perspektywy", która ukazała się w 2025 roku nakładem Wydawnictwa Center for American & European Studies Publishing Press, należącego do organizatora projektu naukowo badawczego – towarzystwa naukowego Center for American Studies.

Prace naukowe będące zwieńczeniem badań uczestników projektu naukowo-badawczego przeszły pozytywną weryfikację naukową.

W komitecie naukowym znaleźli się wybitni eksperci i autorytety w dziedzinie prawa, myśli politycznej oraz stosunków międzynarodowych, co gwarantowało najwyższą jakość merytoryczną i naukową projektu:

• prof. UR dr hab. Anna Kościółek (Center for American Studies; Uniwersytet Rzeszowski) 

• prof. UMCS dr hab. Monika Rejdak (Center for American Studies; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)

Przyjęty budżet, harmonogram i wygospodarowane zasoby pozwoliły osiągnąć cel projektu naukowo-badawczego, realizowanego przez Center for American Studies. Wypracowane zostały nowe odkrycia, oparte na oryginalnych koncepcjach. 

Chętnych do zapoznania się z efektami badań naukowych odsyłamy m.in. do nagrań na naszej stronie internetowej oraz zapoznania się z pełną treścią książki (PDF) dostępnej w w zakładce Publikacje: https://shorturl.at/B0U9i