Umowa to nie tylko jeden z najbardziej podstawowych elementów prawa prywatnego, ale również istotniejsza część codziennego życia niż mogłoby się wydawać.
Oczywiście, można powiedzieć, że przecież ostatnio nie podpisywaliśmy żadnych umów (co byłoby prawdą). Ale w tym rzecz: umowy to znacznie więcej niż podpisanie jakichś dokumentów z pracodawcą czy u notariusza. Zamówienie pizzy? Umowa. Kupno książki na Amazonie? Umowa. Pozwolenie córce wyjść z przyjaciółkami jeśli najpierw posprząta ona swój pokój? Łatwo już zgadnąć – umowa.
Powyższe to jedynie kilka przykładów umów, z jakimi mamy do czynienia w naszym codziennym życiu. W rzeczywistości umowy różnego rodzaju są wszędzie. Choć prawo umów we współczesnym znaczeniu zaczęło kształtować się dopiero w XVIII wieku, ogólna idea znana była ludzkości przez tysiąclecia.
Prawo cywilne w antycznej Grecji nie było wprawdzie szczególnie rozwinięte, ale rodzaje przyczyn odstąpienia od umowy wskazane przez Platona nie różniły się zasadniczo od tych stosowanych współcześnie.
Wkład starożytnych Rzymian w historię prawa był znaczniejszy. Rzymianie nazwali kilka różnych typów umów na podstawie natury transakcji. Chociaż mniej niż w przypadku kontynentalnej Europy, prawo angielskie – a za jego pośrednictwem inne systemy common law – było zainspirowane zwłaszcza myślą rzymską.
Narodziny współczesnego prawa umów w Anglii były jednym ze skutków rewolucji przemysłowej, która zaczęła się właśnie na Wyspach Brytyjskich. Intensywne przemiany społeczne i ekonomiczne, połączone z coraz silniejszym duchem przedsiębiorczości, doprowadziły do rosnącej liczby procesów sądowych związanych z umowami. Gałąź prawa umów rosła więc organicznie, wkrótce przyjęta też została w ówczesnych i byłych koloniach brytyjskich.
Wiek XX był czasem dalszego rozwoju i reform. Wiele z nich było próbą naprawienia błędów przeszłości i wyrównywania szans między konsumentami i korporacjami, pracownikami i pracodawcami, osobami różnych ras i tak dalej. Prawo po raz kolejny dostosowywało się do przemian społecznych. Ze względu na horror dwóch wojen światowych, rewolucję kulturalną i technologiczną, oraz wzrost społecznego poparcia dla praw człowieka, było to bardziej niż potrzebne.
Po omówieniu historycznego kontekstu, czas zastanowić się, co właściwie stanowi umowę.
Jak już wspomniano, istnieją różne rodzaje umów. Choć z reguły mogą być ustne lub pisemne, pewne kontrakty wymagają specjalnych formalności, choć w wielu przypadkach umowa może być zawarta nawet bez wymiany słów. Rzecz jasna, pewne wymagania formalne muszą być spełnione aby umowa była wiążąca prawnie.
W systemach common law, odmiennie niż w prawie kontynentalnym, istnieją cztery co do zasady konieczne elementy umowy, niezależnie od jej rodzaju, formy zawarcia i wartości pieniężnych z nią związanych. Są to: oferta (offer), przyjęcie (acceptance), świadczenie (consideration) i wola (intention) stworzenia więzi prawnej.
Żeby nie przedłużać tego posta ponad miarę, w przyszłych postach najpierw pokrótce je opiszemy, kolejne poświęcając na ich bardziej szczegółową analizę.
